De afgelopen twee zondagen bleven we, net als alle dagen, noodgedwongen op Fontebona. De Estado de Alarma ofwel de noodtoestand vanwege het coronavirus is hier heel wat graadjes strenger dan in veel andere Europese landen. Wat doe je dan op zo'n verplichte thuisblijfdag? We besloten eindelijk eens de Fontebona puzzeltocht te gaan maken. Eén van de vele dingen op ons nogtedoen-lijstje. Het is voor onze gasten een leuke manier om Fontebona beter te leren kennen.

Tijdens het rondstruinen over de finca realiseerde ik me weer hoe veerkrachtig de natuur is. Wat midden vorige eeuw op Fontebona nog grasland was, is nu een dicht bos. Andere delen van de finca waren in 2009 hard op weg bos te worden en worden nu ieder jaar weer een beetje meer grasland. Dat is hard werken. Iedere boer kan dat bevestigen.

Bronpad

Tot in de jaren zestig was het land onder het bronpad grasland. Eigenlijk was het bronpad een irrigatiekanaal om dit grasland te bevloeien. Het water liep in vroeger tijden door tot in de koeienstal, waar nu het sanitair is.

Het water liep in vroeger tijden door tot in de koeienstal

Cantora, de man wiens familie lang eigenaar is geweest van Fontebona, vertelde ons iets van tien jaar geleden over welke percelen op en buiten ons terrein vroeger keurig grasland waren. En dat de weilanden werden verwaarloosd sinds 1959 toen veel mensen uit Asturias wegtrokken. Weg van de Franco-armoe, op zoek naar een beetje inkomen in Noordwest Europa.

Het gras begin langzaam weer terug te komen op het vroegere grasland onder het bronpad

Hoezo 1959? In dat jaar besloot Franco zijn ideaal van een autarquía op te geven. Autarquía was het streven naar een autarkisch Spanje, dat haar eigen broek wilde ophouden en buitenlandse inmenging meed. Met diepe armoe tot gevolg. Toen in 1959 dat kadaverregime een tikje werd opgeheven, kwam er een hele volksbeweging op gang: Spanjaarden trokken voor geld naar Noordwest Europa, Noordwesteuropese toeristen trokken voor zon naar Spanje. Noordspanjaarden kwamen vaak in de kolenmijnen of textielindustrie in België en Nederland terecht.

De Universiteit Wageningen heeft een kek tooltje ontwikkeld om te tonen hoe het gebruik van land veranderde tussen het jaar 1900 en het jaar 2010: http://www.geo-informatie.nl/fuchs003/

Zoom je in op Asturias, dan zie je dat wat in 1900 nog prachtige akkerbouwgrond was, in 2010 is opgeslokt door de stad. Of door vakantiehuisjes die maar een heel beperkt deel van het jaar bewoond worden. Wat een verspilling van zulke prachtig vlakke en daarom voor Asturias schaarse landbouwgrond. En kijk naar de graslanden uit 1900. Veel van dat grasland is in 2010 vooral in de bergachtigere en daarom lastiger toegankelijke gebieden veranderd in bos. Laat dat maar aan Asturias over: de combinatie van een gematigd klimaat en relatief veel regen laat de vegetatie met fabelachtige snelheid groeien.

Fontebona ligt ongeveer in de rode cirkel, bron: http://www.geo-informatie.nl/fuchs003/

Het resultaat is een prachtig groen "Lord of the Rings-achtig" landschap. Asturiaanse boeren en natuurbeheerders zitten in een spagaat. Kiezen ze voor een Teletubbielandschap of proberen ze tegen de klippen op de veroerwouding tegen te houden? Kiest Asturias voor een toeristisch groene maar ook vrij achterlijke en conservatieve benadering? Of kan zij beter voor de vooruitgang kiezen? En wat is dan die vooruitgang? Wat is het nut van vooruitgang? Heel valide vragen in deze tijden van corona. Vooruitgang en globalisatie heeft ons corona gebracht, maar zal ons ook de snelle medische en technologische oplossing geven.

Stiekem hoop ik dat die achterlijkheid nu een voorspong blijkt te zijn. Spanje dat van diepe armoe naar de voorste gelederen en relatieve rijkdom gaat door als eerste land een basisinkomen in te voeren. Asturias dat als eiland binnen een eiland van dubbeldikke afgeslotenheid en natuurpracht doorstroomt naar een nieuw economisch model waarin er veel meer balans is tussen mens en natuur, tussen uitgaven en inkomsten, tussen gezondheid en inspanning, tussen samenwerking en competitie. Maar vooral ook meer balans tussen arm en rijk. Jazeker, dat is utopisch in het land van twee snelheden waar een kleine groep machtigen, waaronder de Spaanse katholieke kerk, extreem rijk is en nog nooit een cent belasting heeft betaald en waar de grote groep armen ook zoveel jaren na het einde van de autarkie nog steeds straatarm is.

Ik doe het gewoon. Dromen over veerkracht in tijden van corona.